Pierwsze wyciągi narciarskie były w stanie wygodnie transportować miłośników sportów zimowych na górę, dzięki czemu sporty zimowe stały się sportem masowym, ale miały jedną zasadniczą wadę: ponieważ narciarze musieli ślizgać narty po śniegu, wyciągi nie działały bez śniegu na ziemi. Wyciągi nie mogły być więc używane latem, co doprowadziło do pierwszych przemyśleń na temat tego, jak transportować turystów na górę poza sezonem zimowym — na przykład na piesze wycieczki. Wtedy właśnie narodziły się wyciągi krzesełkowe. SnowTrex wie, że korzyści z tego czerpią nie tylko miłośnicy wędrówek, ale także wszyscy entuzjaści sportów zimowych.
Co to jest wyciąg krzesełkowy?
Wyciąg krzesełkowy to kolejka linowa, która pokonuje niekończącą się pętlę na linie nośnej. Do liny nośnej przymocowane są siedziska, w większości przypadków dla jednej lub dwóch, ale maksymalnie dla ośmiu osób. W Europie wyciągi krzesełkowe wyposażone są w poręcze zabezpieczające, ale w Ameryce Północnej nie zawsze tak jest. W przeciwieństwie do wyciągów orczykowych, gdzie miłośnicy sportów zimowych prowadzą narty po ziemi, wyciągi krzesełkowe pozwalają unosić się w powietrzu. Wyróżnia się wyciągi krzesełkowe z uchwytem stałym i odczepianym.
Wyciągi krzesełkowe o stałym uchwycie: od wyciągu spacerowego do wyciągu koszykowego
Najprostszą formą jest wyciąg krzesełkowy o stałym uchwycie. W Austrii nazywane są one „Sessellift”, w języku angielskim „fixed grip chairlift” (potocznie po prostu „chairlift”). Określa się je mianem „stałego uchwytu”, ponieważ pręt na linie nośnej jest trwale połączony z siedziskiem. Podobnie jak w przypadku wyciągu orczykowego, miłośnicy sportów zimowych wsiadają i wysiadają podczas ruchu wyciągu; wyciąg krzesełkowy nie zatrzymuje się. W bardziej nowoczesnych wyciągach taśmociągi ułatwiają wsiadanie i wysiadanie. W przypadku niektórych wyciągów krzesełkowych operatorzy wyciągów zwalniają prędkość na stacjach.
Pierwszy na świecie wyciąg krzesełkowy o stałym uchwycie miał tylko jedno miejsce siedzące dla jednej osoby i był rodzajem wyciągu spacerowego. Działał on dokładnie tak samo jak wyciąg orczykowy: prędkość była jednak mniejsza, więc pasażerowie mogli chodzić lub powłóczyć nogami po ziemi podczas jazdy. Szwajcarski inżynier Ernst Constam wpadł w końcu na pomysł zastąpienia strzemion krzesłami. W ten sposób w 1943 r. na przełęczy Jochpass w Engelberg powstał pierwszy wyciąg krzesełkowy. Ściśle rzecz biorąc, był to wyciąg zespolony, zarówno ze strzemionami, jak i z krzesełkami i gondolami. Pasażerowie mogli więc sami wybrać formę transportu. Strzemiona były najtańszą opcją, natomiast gondole były czymś w rodzaju transportu pierwszej klasy.
W 1954 r. uruchomiono pierwszy na świecie wyciąg krzesełkowy o stałym uchwycie, wyposażony w dwa miejsca siedzące. Przyniosło to wiele korzyści: można było przewieźć więcej entuzjastów sportów zimowych, a narciarstwo stało się bardziej towarzyskie. W latach 80. w wielu miejscach liczba ta wzrosła do czterech osób.
Do specjalnych form wyciągów krzesełkowych o stałym uchwycie należą popularne we Włoszech wyciągi koszykowe. Tutaj narciarze wskakują do koszy stojących i w ten sposób wjeżdżają na górę. Inną ciekawą formą specjalną są grupowe wyciągi obiegowe, które zatrzymują się jednocześnie na górnej i dolnej stacji, ułatwiając wsiadanie i wysiadanie miłośnikom sportów zimowych. Jednak te wyciągi nie zdołały jeszcze zadomowić się w wielu ośrodkach narciarskich, ponieważ są droższe, a operatorzy wyciągów wolą korzystać z bardziej popularnych odczepianych wyciągów obiegowych.
Odczepiane wyciągi krzesełkowe
Odczepiane wyciągi krzesełkowe zostały opracowane w tym samym czasie, co wyciągi krzesełkowe o stałym uchwycie. Jednak ich początki sięgają towarowych kolejek linowych z XIX wieku.
Odczepiane wyciągi krzesełkowe różniły się od wyciągów o stałym uchwycie tym, że siedzenia na stacjach były automatycznie odczepiane od liny za pomocą specjalnego mechanizmu. Spowalnia to prędkość na szczycie i w dolinie, dzięki czemu miłośnicy sportów zimowych mogą wygodniej wsiadać i wysiadać. Aby nie ograniczać zbytnio możliwości transportowych, odczepiane wyciągi krzesełkowe przemieszczają się między stacjami szybciej niż wyciągi o stałym uchwycie.
Pierwszy na świecie odczepiany wyciąg krzesełkowy został zbudowany w Szwajcarii krótko po zakończeniu II wojny światowej i mógł przewozić dwie osoby. Siedziały one prostopadle do zbocza, co miało zapewnić im lepszy widok. Wadą tej konstrukcji było jednak to, że miłośnicy sportów zimowych musieli odpinać narty, co utrudniało wsiadanie i zsiadanie.
Dopiero w połowie lat 70. ubiegłego wieku, kiedy zaczęto budować odczepiane wyciągi krzesełkowe równolegle do kierunku jazdy, aby miłośnicy sportów zimowych nie musieli zdejmować swojego sprzętu, wyciągi te przyjęły się w wielu ośrodkach narciarskich.
Do form specjalnych należą, jak już wspomniano, wyciągi gondolowe oraz wyciąg zespolony. Ten tak zwany wyciąg „telemix” oferuje zarówno krzesełka, jak i kabiny na jednej linie nośnej. Doświadczeni narciarze, którzy potrafią szybko wsiadać i zsiadać, mogą wybrać krzesełka. Początkujący lub dzieci często preferują kabiny.
Tymczasem wyciągi krzesełkowe są wykorzystywane przez ośrodki narciarskie również jako narzędzie marketingowe. Poręcze bezpieczeństwa, które otwierają się i zamykają automatycznie, zostały zaprojektowane z myślą o zwiększeniu poczucia bezpieczeństwa pasażerów. Ogrzewane wyciągi krzesełkowe oraz kabiny odporne na warunki atmosferyczne, tzw. bańki, mają przyciągnąć miłośników sportów zimowych dzięki zwiększonemu komfortowi.
Właściwe zachowanie na wyciągu krzesełkowym
Aby bezpiecznie korzystać z wyciągu krzesełkowego, należy znać zasady korzystania z niego i przestrzegać ich. Ponieważ większość wypadków i upadków na wyciągach krzesełkowych zdarza się podczas wsiadania i wysiadania, należy zachować szczególną ostrożność. Ale to nie jedyna rzecz, która wymaga uwagi:
Kolejka
Podobnie jak w przypadku jazdy na nartach, to samo dotyczy kolejek do wyciągów krzesełkowych: należy uważać na innych. Oznacza to cierpliwe czekanie, nie przepychanie się, odpowiednie ustawienie się w kolejce i nie wpychanie się. Jeśli na miejscu są osoby obsługujące wyciąg, należy zawsze stosować się do ich poleceń. Jeśli potrzebujesz pomocy przy wsiadaniu, powinieneś poinformować o tym z odpowiednim wyprzedzeniem, aby nie utrudniać niepotrzebnie wsiadania kolejnym pasażerom.
Kolejki mogą występować w różnych formach. Albo jest jedna kolejka – wtedy po prostu ustawia się z tyłu, albo można wchodzić z różnych stron. W tym celu należy wcześniej porozmawiać z innymi pasażerami, aby wszyscy wiedzieli, kto gdzie siedzi. Pozwala to uniknąć długiego oczekiwania dla kolejnych narciarzy, a także ewentualnych wypadków spowodowanych chęcią zmiany miejsca.
Często jest dodatkowa kolejka (pojedyncza) dla osób, które jadą same. Gdy tylko pojawia się wolne miejsce na wyciągu, jest ono zajmowane. Szkoły narciarskie wykorzystują je również do dowożenia mniejszych dzieci, które nie mogą lub nie powinny jeździć same.
Wsiadanie
Czy to taśmociąg do wyciągu, czy szlaban – gdy nadchodzi Twoja kolej, szybko przechodzisz do punktu wsiadania. Kijki narciarskie trzymaj w jednej ręce. Snowboardziści wypinają się z tylnego wiązania. Spojrzenie do tyłu na krzesełko i wolna ręka pomagają w bezpiecznym wsiadaniu. Jeżeli zabierasz ze sobą plecak, najlepiej jest nosić go na klatce piersiowej. Dzięki temu nie uderzy się nikogo niechcący. Podczas wsiadania i wysiadania należy również uważać, aby klamry lub paski plecaka nigdzie się nie zaplątały.
Opuszczanie poręczy
W niektórych wyciągach krzesełkowych trzeba ręcznie zamykać poręcze. Istnieje sygnał informujący o tym, kiedy należy to zrobić. Można też ustalić to ze współpasażerami. Nie należy opuszczać poręczy, gdy inni jeszcze siedzą lub zajmują pozycje.
Przejazd
Podczas jazdy należy zachować spokój i nie kołysać się w przód i w tył, aby nie spowodować chwiania się wyciągu. Należy także opuścić poręcz.
Pod żadnym pozorem nie wolno zeskakiwać z wyciągu w trakcie jazdy. Nawet w miejscach, gdzie jest to możliwe (np. gdy jest bardzo dużo śniegu i wyciąg jedzie dość nisko nad ziemią), jest to absolutnie zabronione.
Palenie i wyrzucanie śmieci podczas jazdy jest oczywiście surowo zabronione ze względu na ochronę przyrody. Ponadto należy mocno trzymać sprzęt i zabezpieczyć go tak, aby nic z niego nie wypadło.
Zatrzymywanie się podczas przejazdu
Jeśli wyciąg krzesełkowy zatrzyma się podczas jazdy, należy zachować spokój. Jeśli w kolejce linowej znajdują się dzieci lub inni pasażerowie są nerwowi, należy ich uspokoić. Najważniejszą zasadą jest zachowanie spokoju i stosowanie się do poleceń obsługi. Nigdy nie należy działać na własną rękę ani próbować zeskakiwać. Wyciągi krzesełkowe często wjeżdżają wyżej niż się wydaje, dlatego istnieje duże ryzyko urazów.
Przed zejściem
Zejście przebiega najsprawniej, jeśli odpowiednio wcześnie się do niego przygotujesz. W tym celu należy trzymać sprzęt w jednym miejscu, zachować czujność i wyjąć narty z uchwytów oraz czubki nart na chwilę przed zejściem, aby nie wbić nart w śnieg i nie nabawić się kontuzji.
Automatyczne poręcze otwierają się na około 20 sekund przed wysiadką. Jeśli trzeba je otworzyć ręcznie, w większości wyciągów znajdują się znaki, obsługa wyciągu lub światła sygnalizacyjne, które informują, kiedy można otworzyć poręcz. Należy wcześniej uzgodnić to z innymi narciarzami, aby wszyscy byli gotowi do otwarcia.
Zejście
Wyciągi krzesełkowe mają zazwyczaj dwie fazy na górnej stacji. Najpierw jest płaski teren, na którym zakłada się narty, trzymając w jednej ręce kijki, a drugą odpycha się od wyciągu i łapie równowagę. Po nim następuje łagodne nachylenie, które pomaga szybko odsunąć się od miejsca zjazdu. Nie należy pozostawać zbyt długo w strefie zejścia, aby nie przeszkadzać kolejnym narciarzom i nie zostać uderzonym przez wyciąg. Dopiero gdy jesteś wystarczająco daleko od wyciągu, bierzesz kijki w obie ręce i rozpoczynasz zjazd. Jest to ważne, ponieważ zbyt wczesne używanie kijków może spowodować ich uszkodzenie lub upadek. Można na przykład uderzyć kijkami innych pasażerów lub kijki mogą utknąć w śniegu i zostać uszkodzone przez wyciąg.
Każdy, kto przewróci się podczas wysiadania z wyciągu krzesełkowego, powinien starać się jak najszybciej wstać i ruszyć dalej. Jeśli nie jesteś w stanie tego zrobić, możesz przetoczyć się na bok, aby nie przeszkadzać innym narciarzom w zejściu. W przypadku większych trudności należy poprosić obsługę wyciągu o pomoc. Pracownicy są bardzo uważni i pomocni, a w razie potrzeby zatrzymują wyciąg.
Ważne jest również zwracanie uwagi na oznaczenia i znaki na wyciągu krzesełkowym. Dla własnego bezpieczeństwa należy stosować się do poleceń, takich jak „Zakaz kołysania się” lub „Natychmiast otwórz poręcz”. Polecenia te nie zawsze są wypisane. Czasami piktogramy, takie jak strzałka wskazująca na poręcz, pokazują, co należy zrobić.
Dzieci na wyciągu krzesełkowym
Osoby jadące z dziećmi wyciągiem krzesełkowym powinny pamiętać o kilku szczególnych elementach. W zależności od kraju obowiązują na przykład różne przepisy określające, które dzieci mogą samodzielnie jeździć wyciągiem krzesełkowym, a kiedy wymagana jest osoba towarzysząca. W Szwajcarii wszystkie dzieci powyżej szóstego roku życia mogą jeździć samodzielnie, w Niemczech tylko dzieci w wieku szkolnym mogą jeździć wyciągiem bez osoby towarzyszącej, a we Francji decydujący jest wzrost (co najmniej 1,25 m).
Przepisy dotyczące osób towarzyszących również różnią się w zależności od kraju. W niektórych krajach muszą to być rodzice lub opiekunowie, w innych wystarczy osoba, która ukończyła 16 lat. Niektóre ośrodki narciarskie mają nawet specjalne wyciągi dla dzieci ze szkółek narciarskich.
Podczas jazdy wyciągiem krzesełkowym z dziećmi, a nawet z początkującymi narciarzami, warto uspokoić ich w trakcie jazdy i ponownie wyjaśnić zasady. Ci, którzy są bardziej doświadczeni, powinni przejąć podnoszenie i opuszczanie poręczy.
Podczas jazdy należy ponownie przypomnieć dzieciom, aby nie siadały zbyt daleko do przodu na krawędzi i siedziały spokojnie, ponieważ w przeciwnym razie mogą wypaść. Przy zsiadaniu można w razie potrzeby pomóc dzieciom i osobom początkującym lub poprosić pracowników wyciągu, aby nieco zwolnili.
Z reguły zaleca się, aby dzieci uczyły się jeździć wyciągiem krzesełkowym w szkółce narciarskiej. Dzięki temu nawet najmłodsi mogą bezpiecznie korzystać z wyciągu.
Wyciągi krzesełkowe przewożą miłośników sportów zimowych bezpiecznie i wygodnie na większe wysokości. Mimo że są one wygodniejsze niż klasyczne wyciągi orczykowe, również tutaj należy zachować rozwagę i przestrzegać ważnych zasad postępowania, aby nie narazić siebie i innych na niebezpieczeństwo.
FAQ dotyczące wyciągów krzesełkowych
W wyciągu krzesełkowym o stałym uchwycie poręcz i siedzisko są trwale połączone z liną. Z kolei w przypadku wyciągu krzesełkowego z uchwytem odczepianym siedzisko jest odłączane od liny.
Ponieważ większość wypadków na wyciągach krzesełkowych zdarza się podczas wsiadania i zsiadania, w tych momentach należy zachować szczególną ostrożność. Oznacza to, że nie należy się pchać, mieć na uwadze innych i zachować spokój, ale także nie wolno się ociągać i należy stosować się do poleceń obsługi wyciągu lub znaków.
Jeśli możesz, jak najszybciej podnieś się i zjedź z toru jazdy. W przeciwnym razie należy przetoczyć się na bok, aby nie przeszkadzać innym pasażerom lub poprosić obsługę wyciągu o pomoc.
W zależności od kraju obowiązują różne przepisy określające, kiedy dzieci mogą jeździć samodzielnie wyciągami krzesełkowymi i kto może być osobą towarzyszącą. Jeśli jedziesz z dziećmi, powinieneś wcześniej wyjaśnić im zasady postępowania, uspokoić je, jeśli są zdenerwowane, i pomóc im. Jazdy wyciągami krzesełkowymi można nauczyć się także w szkółkach narciarskich dla dzieci.
