Biathlon to jeden z najbardziej znanych i popularnych sportów zimowych na świecie. Wielu fanów zimy jest zafascynowanych sportem, który w tak wyjątkowy sposób łączy w sobie wytrzymałość i precyzję, i z niecierpliwością śledzi zawody, w których zawodnicy co roku prześcigają się w wybitnych osiągnięciach. SnowTrex zebrał 10 faktów na temat biathlonu i pokazuje, co tak wielu fanów zimy ekscytuje w tym wyjątkowym sporcie.
1. Czym jest biathlon?
Biathlon to sport uprawiany głównie w zimie, który wywodzi się z myślistwa. Termin „biathlon” pochodzi z języka greckiego, oznacza „pojedynek” i odnosi się do dwóch dyscyplin: biegów narciarskich i strzelania. Biathlon łączy zatem dyscyplinę wytrzymałościową z dyscypliną precyzyjną i wymaga od zawodników szczególnego zakresu umiejętności ze względu na to wyjątkowe połączenie.
2. Historia biathlonu
Sport biathlonowy rozwijał się przez tysiące lat. Norweskie malowidła jaskiniowe wskazują, że ludzie już ponad 5 tys. lat temu używali nart jako narzędzia do tropienia dzikich zwierząt w śniegu. Ilustracja z 1050 r. przedstawia myśliwego z łukiem i strzałami na nartach, co można interpretować jako prekursora dzisiejszego biathlonu.
Początki dzisiejszego biathlonu, będącego połączeniem strzelania z karabinu i biegania na nartach, sięgają sfery wojskowej. Na przestrzeni wieków sport ten rozprzestrzenił się z norweskich i rosyjskich sił zbrojnych na wszystkie kraje, które musiały zmagać się z dużą ilością śniegu w zimie.
Po II wojnie światowej sport wielobojowy został zdemilitaryzowany, a biathlon był coraz częściej akceptowany i promowany jako sport cywilny. W 1954 r. Międzynarodowy Komitet Olimpijski uznał biathlon za odrębną dyscyplinę sportową, a w 1958 r. w austriackim Saalfelden odbyły się pierwsze Mistrzostwa Świata. Sport ten przeszedł do historii olimpiady w 1960 r. w ośrodku narciarskim Palisades Tahoe. W tym czasie teren narciarski nosił jeszcze nazwę Squaw Valley Ski Resort. Do tego czasu zawody były rozgrywane tylko dla mężczyzn i dopiero w 1981 r. w Jáchymovie, ówczesnej Czechosłowacji, odbyły się pierwsze międzynarodowe zawody kobiet. Pierwsze Mistrzostwa Świata w biathlonie dla kobiet odbyły się w 1984 r., wtedy jeszcze oddzielnie od mężczyzn. Od 1989 r. Mistrzostwa Świata odbywają się w jednym terminie dla wszystkich płci. Od 1992 r. w Albertville biathlon jest również dyscypliną olimpijską dla kobiet.
Obecnie biathlon jest jednym z najbardziej znanych sportów zimowych i trzecim najpopularniejszym sportem telewizyjnym w Niemczech, po piłce nożnej i Formule 1. Jedną z przyczyn takiego stanu rzeczy jest połączenie narciarstwa biegowego i strzelectwa, które sprawia, że ten sport zimowy jest tak wyjątkowy i utrzymuje napięcie do końca wyścigu. Oczywiście fascynujący są również zawodnicy, którzy w zimie błyszczą nowymi rekordami i spektakularnymi zwycięstwami, a jednocześnie nadal piszą historię biathlonu.
3. Dyscypliny w biathlonie
W biathlonie istnieją różne dyscypliny, ale wszystkie opierają się na tej samej podstawowej zasadzie, czyli połączeniu narciarstwa biegowego i strzelectwa. Dyscypliny biathlonowe różnią się od siebie pod względem zasad, dystansów i liczby uczestników. Obecnie w Pucharze Świata w biathlonie i na Mistrzostwach Świata rozgrywanych jest siedem dyscyplin: indywidualna, sprint, wyścig, start zbiorowy, sztafeta, sztafeta mieszana i sztafeta pojedyncza mieszana. Na igrzyskach olimpijskich w programie są te same dyscypliny, z wyjątkiem sztafety mieszanej.
SnowTrex przyjrzał się tutaj bliżej dyscyplinom biathlonowym.
4. Sprzęt do biathlonu
Wyposażenie biathlonisty obejmuje wiele specjalnych elementów. Podstawowymi elementami wyposażenia są: kombinezon, odpowiednie gogle narciarskie, ciepłe rękawice i czapka chroniąca uszy. Oczywiście nieodzowny jest także karabin oraz odpowiednie narty i kijki narciarskie.
Pierwszym głównym elementem wyposażenia biathlonowego jest sprzęt potrzebny do uprawiania narciarstwa biegowego. Dotyczy to oczywiście narciarstwa biegowego. Ponieważ sportowcy stosują głównie technikę łyżwową, jest to zazwyczaj narta łyżwowa o wadze około 1,2 kg i szerokości około 5 cm. Długość nart zależy od wzrostu zawodnika i nie jest ograniczona. Kolejnym ważnym elementem wyposażenia są buty do nart biegowych, które mocuje się za pomocą wiązania mniej więcej na środku narty. Aby dać zawodnikom możliwość lepszego odpychania się, mogą oni podnosić tylną część buta z narty przy każdym kroku. Uzupełnieniem nart i butów są kijki do biegania. Są one umieszczone mniej więcej na wysokości ramion, w stosunku do wzrostu biathlonisty, i gwarantują, że zawodnicy będą mogli optymalnie odepchnąć się na śniegu.
Drugim głównym elementem wyposażenia jest karabin, na który zawodnicy muszą posiadać pozwolenie na broń palną. Określono, że jest to karabin małego kalibru i waży od 3,8 do 4,5 kg. Przy okazji, karabiny są sprawdzane przez sędziów przed każdymi zawodami… bezpieczeństwo przede wszystkim. Zawodnicy mają pewną swobodę w zakresie niektórych szczegółów dotyczących karabinu. Mogą oni między innymi wybrać rozmiar, materiał i fakturę obsady, a także mieć w karabinach wbudowane schowki na narzędzia lub zapasową amunicję.
Istnieją również określone specyfikacje amunicji. Na przykład, pociski muszą mieć kaliber .22 lr (5,6 mm). Ponadto pocisk musi ważyć od 2,55 do 2,75 grama i mieć maksymalną prędkość wylotową 360 m/s. Amunicja jest również specjalnie przystosowana do niskich temperatur. Nawiasem mówiąc, amunicja ta jest specjalnie przystosowana do użycia w niskich temperaturach.
Oprócz odzieży i sprzętu biegowego biathloniści mają do dyspozycji karabin ważący około 4 kg, który wraz z amunicją muszą nosić w specjalnym systemie do noszenia na plecach podczas zawodów.
5. Zawody biathlonowe
W biathlonie odbywa się wiele zawodów dla różnych grup wiekowych i na różnym poziomie trudności. Najbardziej znanymi zawodami są międzynarodowe zawody zawodowe kobiet i mężczyzn. Są to zimowe igrzyska olimpijskie, mistrzostwa świata w biathlonie i puchar świata w biathlonie.
Puchar Świata w biathlonie jest najwyższą kategorią zawodów w biathlonie i trwa przez całą zimę. Puchar Świata odbywa się zazwyczaj na dziewięciu obiektach Pucharu Świata, a organizacją wyścigów zajmuje się Światowa Federacja Biathlonu IBU. Podczas każdego wyścigu zawodnicy starają się zebrać punkty Pucharu Świata. Na koniec sezonu wszystkie punkty są sumowane, a biathlonista z największą liczbą punktów wygrywa klasyfikację generalną Pucharu Świata. Ponadto od 1989 r. prowadzona jest również klasyfikacja w poszczególnych dyscyplinach, która wyłania zwycięzcę sezonu w danej dyscyplinie.
Na zakończenie minionej serii konkursowej Światowa Federacja zaprezentowała tutaj najlepsze zdjęcia sezonu:
Biathlon jest częścią oficjalnego programu olimpijskiego od 1960 r., kiedy to zorganizowano bieg na 20 km, a od tego czasu zawody biathlonowe odbywają się co cztery lata na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich. W 2018 r. w Pyeongchang w jedenastu wyścigach w różnych dyscyplinach rozdano 33 medale, co czyni biathlon jednym ze sportów olimpijskich z największą liczbą zawodów.
Mistrzostwa Świata w biathlonie dla mężczyzn są rozgrywane we wszystkich latach nieolimpijskich od 1958 r., a dla kobiet od 1984 r. Mistrzostwa Świata odbywają się zazwyczaj w ciągu dwóch tygodni w lutym lub marcu i są częścią Pucharu Świata w biathlonie.
6. Narciarstwo biegowe
Pierwszą dyscypliną kombinowanego biathlonu sportowego są biegi narciarskie. W zależności od dyscypliny biathloniści mają do pokonania dystans od 3 do 20 km w ciągu jednego wyścigu przy zastosowaniu optymalnej techniki narciarskiej. Technika jazdy na łyżwach jest stosowana od lat 80. ubiegłego wieku, a obecnie prawie wyłącznie.
W tej technice zawodnicy odpychają się od podłoża za pomocą jednej narty i kijków, a na drugiej nartach suną do przodu – podobnie jak w łyżwiarstwie figurowym. W zależności od warunków panujących na trasie i sytuacji na zawodach zawodnicy stosują cztery podstawowe techniki lub rytmy techniki łyżwiarskiej: 2-1-krótki, 2-1-długi, 1-1 oraz technikę bez kijków. Ale co dokładnie oznaczają nazwy tych technik? Przykładowe objaśnienie techniki 2-1-krótkiej: W technice 2-1-krótkiej, zwanej również techniką wiodących ramion lub krokiem górskim, „2-1” odnosi się do dwóch odepchnięć nogami wspieranych tylko przez jedno podwójne odepchnięcie ramionami. Technika ta jest stosunkowo wolna, ale szczególnie skuteczna na terenach o dużym nachyleniu. Słowo „krótka” odnosi się do dość krótkiej fazy szybowania na wznoszącym się terenie.
Wszystkie cztery rytmy są bardzo intensywne i wykorzystują prawie wszystkie mięśnie ciała. Tylko najlepsi sportowcy potrafią kontrolować ciało pomiędzy wysiłkiem wytrzymałościowym w krótkich fazach na strzelnicy, tak, aby umożliwić oddanie precyzyjnego strzału.
7. Strzelanie w biathlonie
Strzelectwo jest dyscypliną precyzyjną w biathlonie, w której zawodnicy muszą się szczególnie mocno skoncentrować i skupić.
W zależności od dyscypliny strzelanie odbywa się co najmniej raz w pozycji leżącej i raz w stojącej. Na strzelnicy znajduje się 30 linii strzału, z których zawodnicy mogą wybrać jedną podczas zawodów, chyba że ustalona jest kolejność konkurencji. W odległości dokładnie 50 m od zawodników znajduje się pięć tarcz o średnicy 4,5 cm (strzelanie z pozycji leżącej) lub 11,5 cm (strzelanie z pozycji stojącej), w zależności od pozycji zawodnika. Jeśli biathlonista strzeli i trafi, przed białą tarczą przesuwa się czarna tarcza. Jeśli zawodnik nie trafi w cel, musi wykonać karne okrążenie o długości 150 m lub 75 m za każdy niecelny strzał, w zależności od dyscypliny biathlonu, lub otrzymuje karną minutę.
Celem każdego biathlonisty jest szybkie trafienie we wszystkie pięć celów podczas strzelania, aby stracić jak najmniej czasu i móc natychmiast wrócić na trasę.
8. Sławni zawodnicy biathlonu i ich rekordy
Najbardziej znanymi sportowcami w biathlonie są przede wszystkim biathlonistki i biathloniści z największą liczbą sukcesów i medali. Ponieważ biathloniści zazwyczaj startują w kilku, a często we wszystkich dyscyplinach sportu, najbardziej rozpoznawalne rekordy to te, które oznaczają zdobycie największej liczby złotych medali w jednej z trzech głównych konkurencji.
Norweg Ole Einar Bjørndalen jest uważany za najbardziej utytułowanego biathlonistę wszech czasów. Przez ponad 25 lat brał czynny udział w międzynarodowych zawodach biathlonowych. W tym czasie przez nie mniej niż 20 lat grał na najwyższych szczeblach profesjonalnych rozgrywek. Gwiazda zdobyła osiem złotych medali na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich oraz 20 złotych medali na Mistrzostwach Świata. Tym samym Bjørndalen przeszedł do historii jako rekordzista pod względem największej liczby złotych medali w nie mniej niż dwóch najważniejszych zawodach biathlonowych.
Martin Fourcade również stał się gwiazdą biathlonu po tym, jak przez ponad dziesięć lat osiągał znakomite wyniki. Był pierwszym biathlonistą, który siedem razy z rzędu wygrał Puchar Świata w klasyfikacji generalnej. Ponadto Francuz zdobył jeszcze 15 medali mistrzostw świata i siedem miejsc na podium igrzysk olimpijskich.
Jedną z najbardziej znanych i odnoszących sukcesy biathlonistek jest Magdalena Neuer. W latach 2006-2012 brała udział w profesjonalnych zawodach biathlonowych i w tym czasie zdobyła łącznie 47 zwycięstw w Pucharze Świata. Ponadto Niemka dwukrotnie zdobyła złoto na igrzyskach olimpijskich i ustanowiła rekord kobiet w liczbie złotych medali mistrzostw świata, zdobywając łącznie dwanaście złotych medali.Dwie inne ikony biathlonu to biathlonistki Darja Domratcheva i Magdalena Forsberg. Ta pierwsza jest żoną Ole Einara Bjørndalena i podobnie jak jej mąż jest rekordzistką pod względem największej liczby złotych medali zdobytych przez biathlonistę na igrzyskach olimpijskich. W latach 2014-2018 Białorusinka zdobyła złoto w biegach indywidualnych, wyścigu, starcie grupowym i sztafecie. Magdalena Forsberg jest trzecią kobietą, której udało się pobić rekord największej liczby złotych medali w jednej z trzech głównych konkurencji. Szwedka była dominującym sportowcem w latach 1997-2002. W tym czasie udało jej się ustanowić niekwestionowany rekord sześciu zwycięstw z rzędu w klasyfikacji generalnej Pucharu Świata w kategorii kobiet. Jest również sześciokrotną mistrzynią świata, a na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w Salt Lake City w 2002 r. zdobyła dwa brązowe medale.
Inne nazwiska, które z pewnością słyszeliście jako fani niemieckiego biathlonu: Laura Dahlmeier, Arnd Pfeiffer, Erik Lesser, Marina Glagow, Kati Wilhelm, Andrea Henkel, Uschi Disl, Frank Ullrich, Ricco Groß, Raphaël Poirée, Sven Fischer, Michael Greis, Peter Angerer.
9. Terminy biathlonu
Wszystkie zawody biathlonowe odbywają się w sezonie zimowym. W zależności od tego, jakie zawody są rozgrywane w danym sezonie, Międzynarodowy Związek Biathlonu (IBU) ustala daty i miejsca rozgrywania Mistrzostw Świata i Pucharu Świata.
W ramach Pucharu Świata w sezonie, między końcem listopada a końcem marca, muszą się odbyć 22 wyścigi indywidualne i cztery wyścigi dla każdej sztafety. Wyścigi odbywają się na dziewięciu różnych obiektach Pucharu Świata. We wszystkich latach nieolimpijskich jedną stacją Pucharu Świata są również Mistrzostwa Świata, które odbywają się przez dwa tygodnie w lutym lub marcu.
W ramach zimowych igrzysk olimpijskich zawody biathlonowe odbywają się co cztery lata w lutym.
10. Popularne kierunki biathlonowe
Wiele ośrodków narciarskich w Alpach dysponuje trasami biegowymi, na których miłośnicy zimowego szaleństwa mogą trenować biegową część biathlonu w ramach kursu lub samodzielnie. Wiele regionów, takich jak austriacki region olimpijski Seefeld, region Owernia-R Rodan-Alpy we Francji, szwajcarski Engadin czy region wypoczynkowy Oberhof w Niemczech, to prawdziwe twierdze narciarstwa biegowego. Absolutnym rajem dla narciarzy biegowych w Alpach jest z pewnością region włoskich Dolomitów, gdzie znajduje się nie mniej niż 1300 kilometrów tras.
Strzelectwo jest oczywiście bardzo atrakcyjne także dla amatorów biathlonu. Można je uprawiać tylko na strzelnicach, które zazwyczaj znajdują się na stadionach biathlonowych. Dla początkujących organizowane są warsztaty, na których doświadczeni biathloniści uczą ich podstaw sportu wielobojowego. Warsztaty biathlonowe odbywają się w zimowych rajach, takich jak Garmisch-Partenkirchen w Bawarii, Oberhof w Turyngii, Hochfilzen w Austrii i ośrodku narciarskim Arosa-Lenzerheide w Szwajcarii.
Zainteresowani miłośnicy zimy, a także doświadczeni biathloniści rekreacyjni mają więc szeroki wybór miejsc, w których mogą wypróbować, ćwiczyć, trenować i doskonalić swoje umiejętności biathlonowe.
FAQs Biathlon
Biathlon to sport zimowy, na który składają się biegi narciarskie i strzelanie. Sport ten łączy w sobie wytrzymałość i precyzję w siedmiu różnych dyscyplinach i wymaga od zawodników szczególnego zakresu umiejętności.
Termin „biathlon” pochodzi z języka greckiego i oznacza „pojedynek”. Słowo „bia” (dwa) odnosi się do dwóch dyscyplin: narciarstwa biegowego i strzelectwa.
Pierwsze mistrzostwa świata w biathlonie mężczyzn odbyły się w 1958 r. w Saalfelden w Austrii. W 1984 r. w Chamonix po raz pierwszy dopuszczono kobiety do startu w mistrzostwach świata w biathlonie. Od 1989 r. Mistrzostwa Świata odbywają się w tym samym czasie i dla wszystkich płci.
Biathlon został uznany za niezależną dyscyplinę sportu przez Międzynarodowy Komitet Olimpijski w 1954 roku. Sport ten po raz pierwszy znalazł się w programie Zimowych Igrzysk Olimpijskich w Squaw Valley w 1960 roku. Kobiety po raz pierwszy mogły startować w biathlonie na igrzyskach olimpijskich w 1992 r. w Albertville.
W ramach biathlonowego Pucharu Świata i Mistrzostw Świata jest obecnie siedem dyscyplin: indywidualna, sprint, wyścig, start zbiorowy, sztafeta, sztafeta mieszana i sztafeta pojedyncza mieszana. Tylko na Igrzyskach Olimpijskich jest jedna dyscyplina, sztafeta mieszana, która nie jest częścią Mistrzostw Świata, a także Pucharu Świata.
Wyposażenie biathlonisty obejmuje wiele specjalnych elementów: biathloniści potrzebują odpowiedniej odzieży, okularów sportowych, nart biegowych, butów do biegania na nartach oraz kijków do biegania na nartach. Do strzelania zawodnicy potrzebują karabinu i amunicji, a także systemu nośnego do noszenia karabinu na plecach podczas biegu na nartach.
To, jak często biathloniści strzelają w ramach zawodów, zależy od dyscypliny. W sprincie, w kwalifikacjach do super sprintu i we wszystkich sztafetach, zawodnicy wychodzą na strzelnicę dwa razy. We wszystkich innych dyscyplinach zawodnicy pokonują strzelnicę czterokrotnie. Gdy zawodnicy znajdują się na strzelnicy, muszą trafić w pięć celów, niezależnie od dyscypliny.
Jeśli zawodnik nie trafi do celu podczas strzelania, musi wykonać pętlę karną w prawie wszystkich dyscyplinach. Pętla karna ma długość 150 m lub 75 m w super sprincie i sztafecie mieszanej.
